FOTOVERHAAL
Het Blad van December 2020 - NRC
DE eerste keer dat ze een beer in het wild zagen, was op een camping aan de rand van het bos. David Hup en Michiel van Noppen, beiden natuurfotograaf, waren naar Roemenië gereisd om de dieren eens in het echt te zien. Zo’n zesduizend bruine beren zijn er naar schatting in het land – meer dan de helft van de totale berenpopulatie van Europa. Dat kon zijn, maar na twee weken hiken had geen ervan zich nog getoond aan de twee Nederlanders. De zon ging net onder die dag, vertelt Hup. Even koken. „Wij waren de enigen met een tentje, de rest zat in caravans. Ik stond bij het gaspitje. Plots zei Michiel: David, niet schrikken, niet omkijken. Leg je spullen neer en loop rustig naar mij toe.” Er stond een beer achter hem. „Mijn hart zat wel even in mijn keel.” Ze verschansten zich tussen de caravans en keken toe hoe de beer niet op hun maaltijd afliep, maar erlángs, en vervolgens de weg over, naar een vuilcontainer die daar stond. Vier keer is David Hup er sindsdien geweest om fot o’s te maken, waarvan twee keer samen met Van Noppen. De laatste keer was deze zomer. Ze legden de dieren vast die, zoals die ene op de camping, het bos uitliepen om in bewoond gebied voedsel te zoeken. Maar ze maakten ook gebruik van een remote camera: apparatuur die ze in de oerbossen achterlieten, om twee weken later weer op te halen en te kijken wat erop stond. „Op een van de foto’s stond een beer vlak voor de lens. Toen ik wat langer keek, herkende ik de vorm van het hoofd, de kleur van de vacht. Dit was een beer die ik ook al eens in de straten van het stadje gezien had.”
Een moeder en dochter struinen door achtertuinen op zoek naar voedsel.
Een van de bergdorpjes waar beren vanuit de oerbossen naartoe komen
In Comanesti en de wat grotere stad Bacau waren ze bij de traditionele winterfeesten. De verering van de beer, een heilig dier in het oude Roemenië, is daar een belangrijk onderdeel van. Tussen Kerst en Oudjaarsdag doen inwoners in berenvellen mee aan parades, optochten en dansopvoeringen; een carnavalesk ritueel waarmee kwade geesten bij de drempel naar het nieuwe jaar worden weggejaagd. „Vroeger waren daar echte dansende beren bij”, zegt Hup. Dat is verboden sinds eind vorige eeuw. „Nu lopen ze in een pak van berenhuid. Die pakken wegen 30 tot 50 kilo. Je ziet mannen na een optreden uitgeput op de stoep liggen.”
“De verering van
de beer is een groot
onderdeel van
de winterfeesten”
Dat rondom de bergen van de Zuidelijke Karpaten in Roemenië zoveel beren leven, is een erfenis van het communistische tijdperk onder Nicolae Ceauescu, die hun aantal opzettelijk excessief liet groeien door op strategische plekken voedsel neer te leggen en de berenjacht te verbieden – behalve voor zichzelf en partijgenoten, daar was het ’m juist allemaal om te doen: hij liet zich graag per helikopter naar vlak bij zo’n voederplek brengen om op beren te schieten. Sommige wetten uit die tijd bestaan nog steeds en zijn lastig terug te draaien; overheid, jagers- en dierenbeschermingsorganisaties zijn het al jaren oneens over hoe dit probleem nu het best te bestrijden.
SELFIES MAKEN
De beer bedreigt de mens, de mens bedreigt de beer. Dagelijks hoorden Hup en Van Noppen de verhalen over aanvaringen tussen de soorten. De beren zijn simpelweg met te veel om genoeg te hebben aan wat er aan voedsel voorhanden is in de bossen, waarvan het oppervlak ook nog eens krimpt door illegale bomenkap. Dus komen ze naar de bewoonde wereld, vernielen ze hekken, pakken ze schapen, vallen ze soms ook mensen aan. In Baile Tusnad bijvoorbeeld, een bergdorpje waar de beren door de straten en de achtertuinen struinen. Elk huis is er omringd door schrikdraad, maar tegelijkertijd hoopt men geld te kunnen verdienen aan toerisme vanwege die beren. De Roemenen zelf kijken nergens meer van op. Die staan op een paar meter afstand van een beer. Ze zijn eraan gewend, zegt Hup. „Je staat op zo’n camping en er komt zo’n beer aan. Je denkt dat iedereen wel even een stap terug doet, maar wat er gebeurt, is dat ze zo dichtbij mogelijk proberen te komen om selfies te maken. Onze voorzorgsmaatregel was al snel: altijd minimaal één Roemeen tussen ons en de beer.”
Hij gaat de komende jaren vaker terug, zegt hij. Het bijna euforische gevoel waarmee hij oorspronkelijk op reis ging, heeft plaats gemaakt voor zorgen over het lot van de dieren. „Hoe meer ik erover weet, hoe meer ik erachterkom hoe slecht het met ze gaat. We gingen erheen om de beren en de natuur te bewonderen. Zo’n majestueus dier, in het wild, op drie uur vliegen van Nederland! En dan ben je daar, en dan sta je bijna te huilen als je ziet dat zo’n machtig roofdier, schuw en bang om zich heen kijkend, eten uit een prullenbak staat te vissen.”
In de bergen van Bucegi drijven herders hun kudde bijeen in een vallei, zodat ze de beren kunnen zien aankomen. De herders slapen maandenlang elke nacht tussen hun schapen, in de open lucht, ongeacht het weer
“De beren zijn
simpelweg met
te veel om
genoeg te
hebben aan
de bossen”
Met een remote camera geschoten beeld van een groot vrouwtje in haar natuurlijke habitat.
Vorig jaar is elk huis in het bergdorpje Baile Tusnad door de gemeente omringd met schrikdraad, na decennia van aanvaringen tussen mensen en beren
Een beer eet ui teen vuilcontainer in het schijnsel van koplampen. Toeristen uit binnen-en buitenland komen naar de bergdorpjes om de beren te zien.
Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten
